Steenuil

Athene noctua

STEENUIL

Athene noctua (Scopoli, 1769)

Taxonomie

Rijk	Stam	Klasse	Orde	Familie	Genus
Animalia	Chordata	Aves	Strigiformes	Strigidae	Athene

	Little Owl		Chouette Chevêche
	Steinkauz		Civetta comune
	Pójdźka		Mocho galego
	Minervauggla		Mochuelo Europeo
	Kirkeugle		Домовый сыч

Synonym(s): -

Status IUCN Redlist

Laatste IUCN publicatie update: 2018

► Eerdere publicaties...
2018 — Least Concern (LC)
2016 — Least Concern (LC)
2012 — Least Concern (LC)
2009 — Least Concern (LC)
2008 — Least Concern (LC)
2004 — Least Concern (LC)
2000 — Unknown (LR/LC)
1994 — Unknown (LR/LC)
1988 — Unknown (LR/LC)

Uilen informatie

Onder andere trends, afmetingen en gewichten, habitat, uiterlijke kenmerken

De populatie trend van deze soort is stabiel.
Er leven naar schatting 5.000.000 tot 9.999.999 volwassen exemplaren in het wild.

Athene noctua heeft 19 ondersoorten:
- Athene noctua noctua
- Athene noctua sarda
- Athene noctua daciae
- Athene noctua salentina
- Athene noctua spilogastra
- Athene noctua glaux
- Athene noctua vidalii
- Athene noctua grueni
- Athene noctua cantabriensis
- Athene noctua lilith
- Athene noctua indigena
- Athene noctua saharae
- Athene noctua solitudinis
- Athene noctua bactriana
- Athene noctua ludlowi
- Athene noctua plumipes
- Athene noctua orientalis
- Athene noctua somaliensis
- Athene noctua impasta

Afmetingen en gewichten:
Lengte : 21 - 23 cm
Spanwijdte : 53 - 58 cm
Gewicht : (M) 160 - 240 gram / (V) 170 - 250 gram

Kenmerken:
De gezichtssluier van de steenuil is slechts zwak uitgesproken en aan de bovenkant beperkt door witachtige strepen over het oog. De ogen zijn citroen- tot zwavelgeel. De donkere sepiabruine bovenzijde van het lichaam heeft witachtig roomgele of grijswitte druppelvlekken en dwarsverbanden, waarbij de vlekken op het bovenhoofd bijzonder dicht, klein en streepvormig zijn en aan de voorzijde groter en ronder. In de nek heeft de uil een opvallende, witte V-vormige tekening die samenkomt met een witte nekband en donkere verenkleeddelen omsluit (het zogenaamde achterhoofdsgezicht).

Op de vleugels vormen crèmekleurige tot beigebruine vlekken met vijf tot zes dwarsbanden. Twee tot drie van dergelijke dwarsverbanden zijn meestal zichtbaar op de armvleugels. De onderdekvleugels daarentegen zijn licht en hebben een grijze tot zwartachtige vlekken. De keel is witachtig en van de borst afgebakend door een beige of roestbruine kraag. De onderkant van het lichaam is geelachtig wit met sepiabruine, onregelmatige lengtestrepen. Vooral op het verenkleed van de borst zijn deze longitudinale vlekken erg dicht en breed, zodat ze de basiskleur slechts licht laten verschijnen. De poten zijn witachtig gevederd en de tenen zijn bedekt met borstelachtige veren.

Volwassen steenuilen beginnen hun jaarlijkse rui door de jonge vogels uit te vliegen. De grote verenkleedmuis loopt over een periode van 98 tot 115 dagen en is eind oktober, begin november voltooid in Midden-Europa.

Vlucht:
De steenuil is overwegend bij schemering en nacht actief. Het jaagt meestal een tot twee uur na zonsondergang en voor zonsopgang. Tijdens de nestperiode is het regelmatig dagactief vanwege de verhoogde prooibehoefte. De prooi wordt voornamelijk visueel waargenomen. De steenuil reageert echter ook op akoestische prikkels zoals het piepende ademhaling van muizen.

De jachtmethode die hij gebruikt, is afhankelijk van het type vegetatie. Als de vegetatie laag is, jaagt het meestal direct vanaf de grond of vanaf een zeer laag landhuis zoals een steen of terp van aarde. Als hij bijvoorbeeld een kever of een muis ontdekt, benadert hij zijn prooi meestal met een korte vlucht net boven de grond en volgt deze vervolgens in een snelle run of met wat hop. Regenwormen worden bijna altijd rechtstreeks vanaf de grond gevangen. Als de vegetatie iets hoger is, zodat de steenuil niet ongehinderd op de grond kan lopen, speelt de jacht een grotere rol. Trillings- en zweefvliegvluchten worden ook gedocumenteerd. De prooi wordt gedood door een gerichte kop- of nekbeet.

Habitat:
De steenuil geeft de voorkeur aan als habitat open, rijk gestructureerd terrein met een breed scala aan broedgrotten, dagverstopplaatsen en zitstations en een het hele jaar door lage korte vegetatie. Aan deze habitatvereisten wordt voldaan door een verscheidenheid aan natuurlijke en door de mens aangedreven landschappen.

De primaire habitats van de Steenuil zijn de Euro-Siberische steppezones, subtropische semi-woestijnen, woestijnen zoals de uitgestrekte Mongoolse Saxaul-zandwoestijnen en de gematigde Aziatische droge gebieden. Zijn habitat heeft meestal verticale structuren zoals rotsen en kleimuren, waar erosie en de activiteit van zoogdieren en vogels talloze grotten, nissen en spleten hebben gecreëerd die door de kleine uil kunnen worden gebruikt als nest- en rustplaatsen. Anders gebruikt het grotrijke gebieden in steppezones met holen van zoogdieren zoals raceratten en muizen, fluitende hazen, geiten en veld- en geitenmuizen.

In de bergen van Centraal- en Oost-Azië is de Steenuil een uitgesproken grondvogel die het liefst nestelt en slaapt in de holen van de Himalaya-marmot. Buiten het verspreidingsgebied van deze marmottensoort ontbreekt het op de hoogplateaus van deze bergen. In Somalië gebruikt hij naast grotten op de zandwanden van opgedroogde rivieren ook termietenheuvels als zitplaats en nestplaats.

Geluid:
Steenuilen hebben een zeer uitgebreid repertoire aan geluiden, variërend van blaffen, snurken, miauwende geluiden tot sonore zachte oproepen. Het lied van het mannetje bestaat uit nasale, donkere en opvallend stijgende in pitch guhg, guuig of gwuäig calls, die elk minder dan een seconde duren en abrupt eindigen met een opvallende miju of miauw. Mannetjes herhalen deze oproepen, die nog steeds door mensen kunnen worden gehoord op een afstand van 600 meter, 12 tot 20 keer per minuut. Klik hier voor afspelen geluidsfragment (© Stephan Risch).

Voedsel:
Steenuilen hebben een dagelijkse voedingsbehoefte van 59 tot 75 gram. Het voedselspectrum is zeer breed, variërend van kevers, regenwormen en krekels tot muizen, kleine vogels, amfibieën en reptielen.

Voortplanting:
Het begin van het leggen hangt af van de voedselvoorziening en het weer. In Midden- en West-Europa daalt het meestal in het laatste decennium van april. Het broedsel bevat meestal drie tot vijf eieren. De legduur tussen de afzonderlijke eieren is meestal twee dagen. De eieren zijn zuiver wit en futloos tot matig glanzend. Ze wegen ongeveer 14 tot 15 gram, zijn 3,3 tot 4,0 centimeter lang en 2,7 tot 3,1 centimeter breed.

Steenuilen brengen meestal slechts één broedsel per jaar groot, als de koppeling vroeg verloren gaat, kan dit leiden tot vervangende bedden. Vrouwtjes beginnen af en toe te broeden nadat het eerste ijs is afgezet. Sommige vrouwtjes beginnen pas met broeden nadat het voorlaatste of laatste ijs is afgezet. In de regel ligt de broedperiode tussen de 22 en 30 dagen.

Overige:
De roofdieren van de steenuil omvatten alle belangrijke uilensoorten, een aantal roofvogels en vleesetende zoogdieren zoals de marter, evenals zwerfkatten. Verschillende studies bewijzen dat de steenmarter een van de essentiële roofdieren van de kleine uil is. Hij is een bekwame klimmer die de uilengrotten bereikt en eieren en nestvogels eet en af en toe op volwassen uilen jaagt.

Onder de uilen zijn vooral oehoes, bosuilen en bosooruilen roofdieren van de steenuil. Een grote rol als roofdier speelt ook de bosuil, die zowel broedplaats als voedselconcurrent is.

Voorkomen in de wereld

Aanwezig (inheems) - Extant (resident):
Afganistan; Algerije; Andorra; Oostenrijk; Azerbeidzjan; Wit-Rusland; België; Bulgarije; Tsjaad; Kroatië; Cyprus; Tsjechië; Denemarken; Djibouti; Egypte; Eritrea; Ethiopië; Frankrijk; Gibraltar; Griekenland; Hongarije; Iran, Islamitische Republiek; Irak; Italië; Jordanië; Koeweit; Letland; Libanon; Libië; Litouwen; Luxemburg; Mali; Mauritanië; Moldavië; Marokko; Nederland; Niger; Noord-Macedonië; Oman; Palestina, Staat; Portugal; Katar; Roemenië; Russische Federatie (Centraal-Aziatisch Rusland, Europees Rusland, Oost-Aziatisch Rusland); Saoedi-Arabië; Slowakije; Slovenië; Somalië; Spanje; Soedan; Zwitserland; Syrische Arabische Republiek; Tunesië; Kalkoen; Oekraïne; Verenigde Arabische Emiraten; Verenigd Koninkrijk; Jemen

Aanwezig (broedgebied) - Extant (breeding):
Albanië; Armenië; Bosnië-Herzegovina; China; Georgië; Duitsland; Indië; Israël; Kazachstan; Korea, republiek van; Kirgizië; Mongolië; Montenegro; Nepal; Pakistan; Polen; Servië; Tadzjikistan; Turkmenistan; Oezbekistan; Westelijke Sahara

Mogelijk uitgestorven - Possibly Extinct:
Liechtenstein

Aanwezig & geïntroduceerd (broedgebied) - Extant & Introduced (breeding):
Nieuw-Zeeland

Aanwezig & Migrerend (geen broedgebied) - Extant & Vagrant (non-breeding):
Finland; Ierland; Korea, Democratische Volksrepubliek; Malta; Noorwegen; Zweden

FOTOGALERIE

Steenuil - Athene noctua

❮ ❯

INGEZONDEN FOTO'S

Filter:

© Martha de Jong-Lantink - 5 juli 2017
Locatie: Kalmthout, Arrondissement of Antwerpen, Vlaanderen, BelgiëFlanders
Camera: Canon EOS 5D Mark III
Lens: EF500mm f/4L IS USM +1.4x III